PLATON TXINDOKIN, GERRA ZIBILEKO GALTZAILEEN ISILTASUNA

1Platon Txindokin,Gerra Zibileko galtzaileen isiltasuna

Batzuetan gauza bitxi batzuk beste gauza batekin lotuta gertatzen dira, eta gero denboraren  perspektibak  bultzatzen gaitu gauzei zentzu bat aurkitzera. Halako batean Platonen ‘Errepublika edo Estatua’(jatorriz 'Politeia') liburuarekin suertatu zitzaidan. Iraileko arratsalde batean Lazkaotik atera nintzen, Lazkaomendi aldera liburu horrekin eserita patxadan irakurtzeko asmotan. Hain ederra zegoen Txindoki mendia  handik begiratuta,ezin nintzela han geratu.Mendia zeharkatzen jaitsi nintzen Zaldibiara eta herritik trabeska ere igo nintzen bidera.Bidea jarraituz  Gaztelu mendixkara igo nintzen eta altuera hartatik mendiko erpinak utzi gabe ailegatu nintzen Txindoki magalera. Neska bat saltoka ziztu bizian zihoan  Larraitzera daraman bidetik behera.Txindokiko lamia?Errekasto batean oskola gardena zuten karramarro txiki-txiki batzuk ikusita ,edateko gogoa kendu zitzaidan.Arratsaldeko seiak aldera ziren eta argia ahultzen zihoan baina …ze demontre!, honaino ailegatuta! Eup!Eta gora.Jaisten hasi nintzenean argi oso ahula zegoen, gainera koinatuak utzitako botak ni behar nuena baino hiru zenbaki gutxiago ziren, eta hanka bat batzuetan arrastaka eraman behar nuen ezkerreko bota ez galtzeko. Estropezu batzuk , madarikazio batzuk bota, badaezpada lau hankatan ibilbide zati batzuk egin behar , ni eta zaldiak, polita iluntze hartan. Gaztelu jaistean ikusi nuen auto bat hurbiltzen beheko aldean, larehun   metrotan  eta aukera nuen kotxe argiekin nire erlojuen ordua ikusteko. Gero jakin nuen kotxe horretan nire koinatua , Iñaki Madrazo, zetorrela nire bila .Baina hori ez nekien  eta jarraitu nuen oinez,erdi arrastaka,liburua eskutan  Zaldibiaraino ailegatu arte.Zortziak pasata ziren.Han deitu nuen telefonoz etxera eta esan zidaten Ertzaintzari deitu ziotela eta guzti. Nire erantzuna: ‘Mendian ez da galtzen inor ’. Gaztetasunaren buru arintasuna.Txindokiraino bidaia polita eman zuen liburuak, oso erosoa zeren  orrialdeei  ez bainien batere begiradarik  bota.Baina liburua puntan egon zen.

Bigarrena motzagoa zen baina niretzat adierazgarriagoa.Atxurin hartutako trenean nengoen,Durango alderantz. Sarrikotik berri aterata nire herrira,Arrasatera, asteburu igarotzera nindoan. Trenean eserita, aipatutako liburua neukan zabalik eskutan, Platonen ‘Errepublika edo Estatua’(Politeia). Nire aurrean neukan gizon bat ondo dotore jantzita eta liburuaren azala  ikusterakoan begiak dir-dir jarri zituen.Ulertzeko esan behar da trantsizio garaia zela,1978 urte inguruan. Gizon horrek ezin zuen jasan eta bat batean eskutik kendu zidan liburua.Zabaldu zuen eta gainbegiratu emanda bueltatu zidan, batere hitzik esan gabe.Horrela gelditu zen gauza.Ziur aski gerran ibilitakoa izango zen eta azaleko ‘Errepublika’ hitza erakargarriegi izango zen berarentzat eta ezin zuen liburua ikuskatu gabe egon.

Gertatutakoak  gogorarazten dit  gerran galtzaileen aldean ibilitakoen bere gerrako oroimenak isilean bere barnean eraman behar zituela.Gogorrena ez zen bere militar kartilan, militar zerbitzuan zirenean, horrelako oharpen bat izatea: ‘ Etxera joateko baimena izan zuen eta ez zen bueltatu kuartelera ’, nire aitaren kasuan bezala.Latzena ez zen ere nahiz eta Errepublikaren  alderdian borroka eginez gero desertoretzat  jo izatea.Bortitzena zen etxean ‘isilik egon’ entzun izan beharra emazteengandik  semeek gerrari buruz galdetzen zioten bakoitzean . Bakarrik lau gauzatxo jakin nuen nik bere borrokari buruz Amayur batailoian. Nola deitu zioten batailoiko abadeari ‘Baezpada’, zeren zerua ez dagoela esanda  adarra jotzen baitzioten.Eta abadea erantzun zien beti behin eta berriro,irmoki  :’Badaezpada,badaezpada…’. Zertxobait borroka bat kanpandorre batean izandakoari buruz (‘ han hil zen aramaixotar gazte, oso gazte, bat…’) eta letoizko domina bati(‘hobe dirua izango balitz…’) , gero zigor batailoian kamioi batekin gasolina eramaten Espainian zehar.Barrez gogoratu zigun behin baino gehiagotan Extremadurako mutil baten ateraldia.Gure aitak galdetu zion: ‘ez zara eskolara joaten,ba ? , eta mutikoaren erantzuna honelaxe zen :’ Txerri zaintzeko ez da eskolako beharrik ! ’.Eta nola esaten zidan batzuetan ‘ ze gozoa zen Chivite-ko ardoa ’

Gero egun baten Venezuelan egindako txarteltxo batekin etorri zen.Han agertzen zen Jose Antonio  Agirre lehendakaria  eta zerbait jartzen zuen Euskadiri buruz.Hori zen bere altxorra.Eta egun berezi bat gogoratzen dut ikusi niola oso urduri,begiak dir-dir zekartzala  eta eskutan aldizkari bat, ’ Abadeak, abadeak itxialdi bat egin dute Derion ’. Horiek dira nire aitaren gerrako oroitzapen guztiak .

Esandakoa azpimarratzeko behin bakar bakarrik nire osaba Antton Garai hurbildu zitzaidan ,niri mutiko honi, kontatzen nola batzuetan gauez esnatzen zela garrasiz zeharo izerdituta .Bere gudari garaian egon zen bere batailoiarekin lurpeko babestokian Durango bonbardatzen ari ziren bitartean.Eta honela esan zidan:’Gurekin zegoen mediku bat eta honela zioen: bizitza osoan gogoratuko gara honetaz ’.

Baina isiltasun horrek argi baino argiago uzteko kontatu behar dizuet hurrengoa.Egun baten gure aldameneko etxearen aldaban agertu zen txartel bat.Guk etxeko atean idazkun  izenarekin ez geneukan, baina bai gure osabak, horregatik txartela bere atean utziko zuen.Txartelak aurrean idatzia zuen horrela:Juan Antonio de Olabarria Manville. Zeraman helbidea horrela zion:P.Primo Rivera 9 (Ayuntamiento) Bilbao.Eta bere atzean eskuz idatzitako  hurrengoa: ‘ S^r   Juan B ^TA  Si Vd es HERMANO de Angel Uribe echebarria Osinaga le agradeceria muchisimo que lo salude en mi nombre.Yo.’

Eta hor geratu zen dena.Etorri zenean ez zegoen inor , ez nire etxean ez aldamenekoan ere eta txartel hori zen bisita horren lekuko bakarra. Denbora ilunak , isiltasun luzeak. Lagunak ziren garai latzetan ez zuten aukera berriro ikusteko ere.Errealitateak ez du behar fantasiarik bere gordintasuna erakusteko.