Burutik kendu ezinezko Gabon  Zaharreko gaua

 

‘Niri gertatzen ez bazait ez da mundu honetan posible’ -zioen marmarka Eguberri lanbrotsu hartan Bixente igeltseroak. Mondragoeko Portaloiaren termometroak bi gradu besterik ez zituen markatzen goiz hotz hartan. ‘Etxeak jasotzerakoan teilatu gainean ibilitakoa naiz, gainera ez beti sokaz loturik, baina non eta etxe barruan egoera bitxienak izan ditudan!’.-jarraitu zuen murmurika bere artean.‘

Larrinoko Bixente zer demontre motako haserre bizia eta itsua jaso duzun zuen arbasoengandik !’-pentsatzen zuen.

 ‘Ze nolako giroa egongo da Asatzan, Goronaetan, Ugastegin, artzain kortaz jositako Degurixan edota nire Larrinon hotz handi honekin?’-jarraitu zuen pentsatzen.

Ez zen edozein gauzekin haserretzen baina batzuetan deabruek eramanda sentitzen zen. Bazekien bere semeak oliotan zegoen txorizo bat treskatik ateratzen zutela noizbehinka lagunekin Santa Barbara mendixkan jateko.

Baina hori normaltzat jotzen zuen, aita baten ohiturazko ez ikusi behar, ez zen besterik. Baina atzokoa…

‘Gainera seme-alabaz ez naiz kexatuko, txintxoak dira-ta. Eskola bukatu, liburuak ikaztegian utzi eta gehienak lanera joaten dira baserrietara. Joseba eta Salbadora Urkulu baserrira, Anjel Kakotegi baserrira, Dolores Saburdi baserrira, Juan Bautista Oxiña baserrira, Maria Luisa Eskoriatzara, Basilisa Legazpira, Bixentiko Arrue baserrira, Glori Bedoñara.  Han ikasiko dute benetan bizitza nolakoa den. Bakarrik geratzen zaigu etxean Errosario’-zioen bere buruari pentsakor.

‘Kakotegitik etorri zen behin Anjel harro-harro eta zeharo miretsita kontatzen nolako tamaina zeukan hango txerriak, Burdintsu. Esaten zuen. ‘Hamasei arroba izan zituen Burdintsuk’. Hamasei hori ahots tonuz nabarmentzen’-esaten zuen bere artean barruko irri bat sentituz.

Ez zen lehendabiziko aldia bere haserrekortasunak muturrera eramaten zuela. Gogoratzen zuen garbantzuaren haserrealdia. Han zebilen bere emaztea, Pascasi Osinaga, ohiturako eszena ikusten ari zen bezala lasai-lasai, eta bera, ordea, sutan. Bazkaltzen ari ziren eta atera zituen ditxosozko garbantzuak. Lehen koilarakada ahora eraman zuenean ia agin pare bat apurtu zitzaizkion. ’Pascasi, garbantzu hauek harriak bezalakoak daude. Nola demontre…’

Eta berak esaldi bukatzen utzi gabe, esan zion:’ Ez, Bixente, ondo egosiak daude’.

‘Nola esan dezakezu hori, emazte. Nik erabiltzen dudan kare-morteroa sikatu eta gero hau baino samurrago egoten da’-erantzun zion gero eta haserreago Bixentek.

Eta berak berriro batere keinurik egin gabe erantzun zion :’Ba, nolakoa izango dira orduan jasotzen dituzuen etxeak!’.

’ Armiarma eskailerako paretetan agertzen bada euria datorren seinalea izaten delako moduan, halako ziurtasun osoa dute gure etxeek’.-erantzun zion Bixentek haserre biziz

‘Bo, bo, orain maisu plantak egiten ez hasi, Bixente!-erantzun zion Pascasik bekokia zimurtzen keinu burlati eta destaina batekin. Horrek zeharo sutan jartzen zion eta bere onetik aterarata altxatu zen.

‘Ze maisu eta zer maisuondo. Frontoiko pilota asko garbantzu hauek baino samurragoak izaten dira. Begira!’-esan zion Bixentek orro gor batekin. Eta segituan hartu zuen garbantzu bat eta bota zuen lurraren kontra hainbeste indarrekin ze bere errebotea sabaian jo zuen ere. Nola ez zitzaion amorrualdia baretu horrela hartu zuen platera, koilara eta  baxeratik hartu zitzakeen guztia eta leihotik behera bota zuen errekara. Han geratu zen errekara begira, nola Kondekua zubitik zihoan aurrera marinelen gabe errekako flota hori.  ‘Bazegoen garbantzu hornidura bidaiarako, bala hornidura hobe esanda, baina batere marinelik hori jateko, beste barkuei tiro egiteko hobe esanda’-esan zuen bere bururako. Baina atzokoa…

Gabonzahar gauean seko lotan zegoen afari oparoren ondorioz. Bat-batean izugarrizko zaratak esnatu zion. Behe solairuko salatik zetorren algara trumoitsua. Barre-karkarak, dantzako zaratak, nahasmen gorgarri bat entzuten zen.

Ezer itxaron gabe ohetik salto egin zuen. Prakak jantzi gabe, kamisoiarekin eta boladun oherako kapelarekin bakarrik beheraino abiatu zen. Hori bai, aurretik larruzko petrina hartu zuen eskuineko eskuekin. ’Semeak izango dira ziur aski, ikusiko dute zer den ona’-pentsamendu horrekin behaztopaka jaitsi zen.

Eskaileraren zarata karrankari salataria bere ezuste emateko gogoaren kontra zebilen eta katu antzeko modu pausuak ematen saiatu zen. ‘Harrapatzen  badiet zurrunbilo horren erdian ikusiko dute zer-nolako gogortasuna duen nire petrinak. Bere gaztetasunetik heldutasuneraino joango dira segundo bakar batean  ’ Halako pentsamendu ilun eta erasokorrak zebiltzan bere buruan aurrera jarraitzen zuen bitartean.

Ahal eta pausu isilean emanez ailegatu zen ateraino. Altxatu zuen petrina eta atea zabaldu zuen garrasika esaten: ‘Jotzen badizut begi izkinan…’Eta ikusi zuenean zer zeukan aurrean esaldiaren jarraia(’errebotatu egin behar duzu’) bere buruan bakarrik entzun zen.

Bere aurrean zegoen etxe osoa, bera izan ezik. Mahai gainean Anjel, dantzan ibilitakoa itxura guztiekin. Bere inguruan txaloka eta kantuz ibilitakoak antz osoz Joseba, Salbadora, Dolores, Juan Bautista, Maria Luisa, Basilisa, Bixentiko, Glori eta Errosario zeuden. Bigarren ilaran, bere adineko(Bixenteren adineko) bizilagun guztiak, Ana Mari , Joakin ,Eusebio, Marcelina,  Antonio, Jesus eta Sabina eserita zeuden.

Eta hantxe aurre-aurrean begirada burlati jostalari batekin, ‘ze gertatu zaio orain txoropito haserrekor honi’ esango balu bezala, bere emaztea Pascasi Osinaga zegoen. Han geratu zen segundo pare bat estatua moduan, zeharo izoztuta. Bizirik zegoen arrasto bakarra zen bere buruan gainean mantentzen zeneko petrinaren kulunka. Buelta-erdi eman  zuen eta tutik ere gehiago esan gabe atera zen gelatik.

Bueltako bidean eskilara gora konturatu ere ez zen zarata karrankariaz. Lotsa eta haserre nahasmen zehatzezina sentitzen zen. Etxean sartu eta oheratu zen zuzenean. Hantxe gertatutakoa buruan bueltak ematen ibili zen. Zer lotsa, nola agertuko zaio hurrengo egunean etxeko guztien aurrean? Bakar-bakarrik sentitu zen. Bera alde batean eta mundu guztia bestean. Abailduraren  poderioz bere haserrea eta bakardadea baretzen hasi ziren pixkanaka. ‘Trankil, jakintsu batek esan zuen bezala dena pasatuko da’ esan zuen berekiko. Hala ere lokartu baino lehen  izan zuen azken pentsamendu aztoragarria: ‘Baina gauza batzuk gurekin geratzen dira gure azken arnasaraino’.  

…

Hau benetako gertakaria izan zen eta ahanzturaren zulo beltzean desagertu baino lehen idaztera animatu naiz, John Archibald Wheeler eta  Stephen Hawking baimenarekin.

Nire idazkera traketsa eta nire aitonaren bizilagunei jarri diedan izenak aparte dena da egia berdaderoa

Eskerrak eman nahi dizkiot nire lehengusu Pilar Otaduy-ri  osaba-izebak joandako baserrien izenak emateagatik.